Een blockchain-netwerk voor een Mobility as a Service (MaaS)-platform opzetten is de moeilijkheid niet, stellen CGI-experts Laurens Lapre en Tom van Dijk. Het gaat er volgens hen om welke regels, voorwaarden of afspraken de aangesloten partijen vastleggen in het netwerk en welke data ze daarvoor met elkaar moeten delen. De MaaS-pilots zullen inzicht geven in wat nodig is, stellen ze. Kernwoord is vertrouwen: aanbieders van apps of mobiliteitsdiensten moeten het vertrouwen hebben dat ze betaald worden voor wat ze leveren en reizigers moeten het vertrouwen hebben dat ze van A naar B kunnen komen. Als die basis stabiel is, dan is blockchain de IT-omgeving waarmee MaaS verder kan groeien.

Interview met Laurens LaprƩ en Tom van Dijk - Verkeersnet april 2019

Blockchain, je hoort het steeds vaker, ook in combinatie met Mobility as a Service. Het is een lastigere term dan het lijkt, vertelt Van Dijk, die zich bij IT-dienstverlener bezighoudt met de ontwikkeling van de techniek. ā€œHet is een database-technologie. Je kunt het zien als een gemeenschappelijk grootboek. De regels over wie wat wanneer mag aanpassen of aanvullen heb je van tevoren gemaakt. De wijzingen kan iedereen zien, zelfs de historie ervan. Zo weet iedereen dat wat in dat grootboek staat, is zoals afgesproken is.ā€ Dat creĆ«ert, zegt hij, niet alleen vertrouwen tussen partijen die elkaar niet kennen, het geeft ze ook inzicht in transacties en statussen. Er is, dat moge duidelijk zijn, ook niet een toezichthouder. Immers: iedereen controleert elkaar.

Eindafrekening

In tal van takken is dat handig, vertelt hij. In de logistiek bijvoorbeeld: moet een container van A naar B, dan zijn daar veel verschillende bedrijven bij betrokken. Is de vracht te laat of beschadigd, dan moet je weten wie daarvoor op moet draaien. Dat kost veel werk, zeker als het om veel containers gaat. Maar denk ook aan de bankenwereld: alleen wie dit en dat document aanlevert, kan die bepaalde transactie doen. En vergeet niet de energiemarkt: geeft de meter deze stand aan, dan verrekenen we dat.

Een lokaal blockchain-netwerk opzetten is de kunst niet

Ook bij MaaS is blockchain van waarde, vertelt Lapre, bij CGI verantwoordelijk voor het nieuwe mobiliteitsconcept. Ook hier zijn vertrouwen en inzicht in transacties en statussen van vervoersmiddelen volgens hem key. ā€œStel dat je naar het vliegveld moet. Je loopt een stukje, pakt dan de metro en reist het laatste stukje met de taxi. Hier vinden allerlei transacties plaats tussen partijen die elkaar niet kennen. Maar het is wel belangrijk dat ze betaald worden voor wat ze leveren. En ze moeten het vertrouwen hebben dat de ā€˜eindafrekeningā€™ klopt zoals het heeft plaatsgevonden. Maar jij als reiziger moet er ook op kunnen vertrouwen dat het vervoersmiddel dat je geboekt hebt, klaar staat. Dus de status, c.q. beschikbaarheid van bijvoorbeeld die metro en taxi bekend zijn. En dan heb je ook nog te maken privacy- en concurrentiegevoelige aspecten.ā€

Vlot en prettig

Werkelijkheid is blockchain in een MaaS-keten nog niet, erkennen de mannen. ā€œInteresse is er zekerā€, zegt Lapre. Van Dijk vult aan: ā€œawareness is overal. Maar om echt meerwaarde te krijgen ten opzichte van wat nu al kan met bestaande technologie, moeten nog genoeg stappen genomen worden.ā€

Het zit ā€˜m niet zozeer in de techniek. ā€œEen lokaal blockchain-netwerk opzetten is de kunst nietā€, zegt Van Dijk. ā€œHet gaat er veel meer om wat voor voorwaarden je vastlegt en welke afspraken die je maakt.ā€ Kijk je naar MaaS, dan kunnen betrouwbaarheid en kwaliteit een belangrijke voorwaarden zijn, vertellen hij en zijn collega. Er moet altijd een vervoersmiddel beschikbaar zijn waarmee een reiziger op een prettige en vlotte manier van A naar B kan komen. In een blockchain-netwerk zou dat een voorwaarde voor een mobiliteitsaanbieder kunnen zijn om betaald te worden voor zijn aandeel.

Meubelwinkels

In deze prefase moeten partijen ook nadenken over de vraag wat voor data ze vervolgens met elkaar moeten delen. Het is een belangrijke kwestie, weet Van Dijk. ā€œWat wel opvallend was: tijdens de marktconsultatie voor de MaaS-pilots kwam naar voren dat datadelen als belangrijkste bottleneck werd gezien. Partijen die dat nog nooit hebben gedaan hebben, moeten ineens data met elkaar gaan uitwisselen. Hoe krijg je dat voor elkaar? Er moet vertrouwen ontstaan. Er moeten regels worden geformuleerd. Hoe moet je omgaan met privacy? En met concurrentiegevoelige gegevens?ā€

Ik verwacht dat als de pilots lopen, meer duidelijk wordt over hoe partijen elkaar kunnen vertrouwen als ze elkaar niet meer face to face zien

Met die concurrentie komt het wel goed, benadrukken de mannen. ā€œJe kunt allerlei regels afspreken hoe je dat doetā€, zegt Lapre. ā€œMaar tegelijk komt er een stuk meer transparantie. In mijn app zie ik niet alleen wat een rit met een ā€˜gewoneā€™ taxi kost, maar ook wat de prijs van een Uber is. Maar ik geloof dat het totaal aantal ritten toeneemt.ā€ Van Dijk maakt de vergelijking met een boulevard vol meubelwinkels. ā€œPartijen zitten naast elkaar omdat ze zo meer klanten krijgen. Met elkaar als groep bied je meer dan een individu. Om terug te gaan naar MaaS: ja je staat wat concurrentiegevoelige informatie af, maar omdat de vraag groeit, win je uiteindelijk toch.

Uitgroeien tot vijftig

MaaS-pilots, de zeven in Nederland, maar ook die van Horizon2020 in Europa, bieden volgens Lapre en Van Dijk de ideale mogelijkheid om naar die voorwaarden en te delen data te kijken. ā€œIn zoā€™n pilot verken je wat je als partijen met elkaar moet afsprekenā€, zegt Lapre. ā€œIs dat helder, dan kun je nadenken hoe je het blockchain-netwerk daarop inricht.ā€

Voordeel van zoā€™n pilot, zegt hij, is dat je vaak klein begint en vervolgens steeds verder opschaalt. De eerste partijen die aansluiten, kennen elkaar nog. Maar langzaamaan volgen steeds meer ā€˜onbekendeā€™ partijen ā€“ het moment, zoals gezegd, wanneer blockchain van waarde is. ā€œIk verwacht dat als de pilots lopen, meer duidelijk wordt over hoe partijen elkaar kunnen vertrouwen als ze elkaar niet meer face to face zien, maar alle transacties geautomatiseerd gaan. Wat heb je nodig met twee partijen? En wat als het er vijftig worden? En wat betekent dat voor het blockchain-netwerk?ā€

Vertrouwen automatiseren

Van Dijk beschrijft het proces als een overgang van ā€˜institutioneel vertrouwenā€™ naar ā€˜infrastructureel vertrouwenā€™. Lapre noemt het ā€˜het automatiseren van vertrouwenā€™. ā€œHet vertrouwen dat je met een paar partijen in elkaar hebt, moet er ook zijn als er twintig partijen meedoen. Iedereen die aansluit, moet evenveel vertrouwen in het systeem hebben, maar je wil het proces niet steeds opnieuw hoeven inrichten. Dus je gaat het vertrouwen als het ware automatiseren. En zo kun je uiteindelijk onbeperkt opschalen.ā€ Maar om op te kunnen schalen, moet de basis wel goed zijn, benadrukt hij. Van Dijk voegt eraan toe dat het soms lastig kan zijn wanneer je nou moet overstappen naar blockchain. Dit moet, zeggen ze, duidelijk worden in een MaaS-pilot.

Die onbeperkte opschaalbaarheid die blockchain mogelijk maakt, is bijzonder nuttig voor MaaS, benadrukt Lapre. ā€œUiteindelijk wil je, zegt hij, dat iedereen die in Nederland iets te bieden heeft op gebied van mobiliteit ā€“ van private aanbieders van mobiliteitsdiensten tot individuen die hun eigen auto of parkeerplek ter beschikking stellen ā€“ aan kunnen sluiten.ā€

Dit artikel verscheen eerder op VerkeersNet.nl (auteur: Jan Pieter Rottier)

Meer weten over dit onderwerp? Neem contact op met Laurens LaprƩ (Expert Transport & Logistiek) of Tom van Dijk (Expert Blockchain)