Henk van Haaster

Henk van Haaster

Vice President Consulting Expert

Sinds april is de Velsertunnel dicht. De bijna 60 jaar oude tunnel was toe aan een grootscheepse renovatie. Tot januari 2017 kun je dit stukje A22 tussen IJmuiden en Beverwijk niet meer gebruiken en word je omgeleid naar de A9 en de Wijkertunnel. Vervelend? Ja. Maar het had een stuk vervelender kunnen zijn als Rijkswaterstaat niet zo veel zou hebben geïnvesteerd in informatie en communicatie. Daarbij kan sinds kort ook gebruik gemaakt worden van big data analytics. Door relevante data te koppelen, te analyseren en – uitermate belangrijk – in één helder overzicht te visualiseren, is Rijkswaterstaat (en daarmee ook de weggebruiker) spekkoper. Of beter nog: spekkoekkoper.

Bijna elke werkdag rijd ik van Castricum naar Rotterdam. Mooie rit, die me bovendien de kans biedt in deze blog allereerst als ervaringsdeskundige op te treden. Want ik merk nu dagelijks dat de sluiting van een belangrijke regionale tunnel als de Velsertunnel behoorlijk wat impact heeft. Verkeer dat doorgaans door een van de oudste tunnels van Nederland tuft, neemt nu de nabij gelegen Wijkertunnel. Of een van de diverse uitvalswegen. Met als gevolg dat veel mensen over Krommenie en Zaandam naar het noorden rijden. Wat je weer terugziet in en om de Coentunnel. Het is, om kort te gaan, een sluiting met een forse olievlekwerking. Maar het moet gezegd worden: Rijkswaterstaat heeft het allemaal prima voorbereid en ruimschoots voor de sluiting de omgeving en de weggebruikers goed geïnformeerd. Dat merk je: ik vreesde dat mijn rit van anderhalf uur twee keer zo lang zou duren, maar dat is beslist niet het geval. Dikke pluim dus voor RWS.

Big data analytics

Rijkswaterstaat krijgt van mij nog een tweede pluim. Die geef ik niet als weggebruiker, maar als specialist op het gebied van big data analytics. In die rol heb ik meegewerkt aan enkele pionierende sessies, waarbij we – CGI, Rijkswaterstaat en het DiTTLab van de TU Delft – hebben gekeken hoe je big data analytics kunt inzetten als een tunnel een paar maanden op slot gaat. Door de lusdata van alle Nederlandse wegen – die DiTTLab op haar platform dagelijks inlaadt – te combineren met andere beschikbare en relevante data, kun je immers allerlei ontwikkelingen in kaart brengen. Wat voor impact heeft een groot evenement (een concert in de ArenA, Sail Amsterdam) op het wegennet? Wat gebeurt er als het hagelt, stormt, sneeuwt of slagregent? Zie je het op ons asfalt terug als de regio geteisterd wordt door een griepepidemie? Of als er een seinstoring is op het spoor? En wat gebeurt er als we de snelheid op een bepaald traject veranderen van 100 kilometer per uur naar 80? Allemaal interessante vraagstukken, waarover we in samenwerking met RWS hebben mogen brainstormen. Dat gebeurde vanuit ons jongerennetwerk in hackathons, in een Open Data Battle en in snelkookpansessies. Mooie, prikkelende sessies. Met dito resultaat.

Spekkoek

Die brainstormsessies hebben veel inzicht verschaft. Of beter nog: overzicht. Want al sparrend met slimme koppen en vakidioten, ontdekten we dat alleen al een heldere visualisatie van alle relevante data zou kunnen helpen bij de sluiting van de Velsertunnel. Zo’n visualisatie is eigenlijk een soort spekkoek. Als je die doormidden snijdt, zie je alle afzonderlijke lagen en kun je deze ook benoemen: deeg, pandan, kokos enzovoorts. Onze ‘dataspekkoek’ bestaat uit informatielagen. Via het platform van het DiTTLab hebben we al die lagen bijeengebracht: je ziet de gehele spekkoek én de verschillende datastromen. In één overzicht, in plaats van in allerlei verschillende grafieken en tabellen. Gebundeld, in plaats van versnipperd. Bij de presentatie van onze ‘spekkoek’ wisten de verkeerdeskundigen van RWS de meerwaarde hiervan perfect te verwoorden. Een van hen zag de visualisatie en de verschillende datalagen en vroeg zich hardop af: ‘Maar dat hebben we nu toch ook allemaal beschikbaar?’ ‘Klopt’, vulde een collega aan, ‘maar dan moet je wel op vijf verschillende schermen kijken in plaats van op één enkel scherm.’

Begrijpen wat er speelt

Ook Nancy Scheijven, directeur Netwerkmanagement bij Rijkswaterstaat regio West-Nederland Noord (de regio waaronder de Velsertunnel valt) stak haar enthousiasme niet onder stoelen of banken. ‘Jullie zijn allemaal superspecialisten’, vertelde ze de bij de presentatie aanwezige verkeersexperts. ‘Voor jullie is elk detail volstrekt duidelijk. Maar het is voor mij nooit tot op elke punt en komma te begrijpen waarover jullie het hebben. Door deze visualisatie, snap ik jullie vak beter!’ Het besef dat je door het inzichtelijk visualiseren van data je omgeving kunt laten begrijpen hoe complex het allemaal is en wat er allemaal bij komt kijken, is pure winst. Je weet dan immers zonder diepgravende vakexpertise wat er in grote lijnen speelt en kan zodoende de juiste beslissingen nemen en beargumenteren. Natuurlijk: je kunt blindvaren op de kennis en kunde van specialisten. Dat geldt zeker bij Rijkswaterstaat. Maar het is ook prettig als je zelf inziet hoe de vork in de steel steekt.

Visualisatie van verkeersdata ‘in laagjes’ bij gesloten Velsertunnel: dat is andere spekkoek!

Voorspellende modellen

Inmiddels hebben we samen met RWS een vervolgstap mogen nemen. DiTTLab heeft haar platform beschikbaar gesteld, waardoor RWS elke week een visualisatie onder ogen krijgt van wat er gebeurd is. Je krijgt dan inzicht in de ontwikkelingen over de weken heen en kunt kijken of bepaalde maatregelen – bijvoorbeeld het verlagen van de snelheid van 100 naar 80 kilometer per uur – het gewenste resultaat opleveren. Verder hebben we enkele sessies ingepland, waarin we brainstormen over nieuwe functionaliteiten. Daarbij hebben we het bewust nog niet over voorspellende modellen, een term die altijd opgeld doet als het over big data analytics gaat. Natuurlijk: als je in het hart van een verkeersdeskundige kijkt, zie je dat die blik in de toekomst diens grootste wens is. Maar dat is nu nog echt een stap te ver. Je moet eerst een fundament leggen om verder te kunnen bouwen. Dat fundament is de mogelijkheid om alle relevante datastromen te visualiseren, om van vijf naar één scherm te gaan. Pas als die basis optimaal is, mogen we voorzichtig denken aan voorspellende modellen.

Samen sterk tegen congestie

Verder bouwen doen we overigens ook gezamenlijk. Dat is, naast de kracht van het visualiseren, een tweede leerpunt uit de brainstormsessies. Als je de vakexpertise en domeinkennis – van RWS, het DiTTLab en CGI – samenbrengt, ontstaat er een prachtige dynamiek die voor krachtige innovaties zorgt. De specialisten van RWS hebben nu, naast de reguliere benadering, iets concreets in handen om de stap naar de toekomst te maken en nieuwe technologieën te omarmen. Ondanks de enorme druk die op de verkeersdeskundigen staat – de sluiting van een belangrijke verkeersader is nu eenmaal geen kinnesinne – nemen ze toch de tijd te reflecteren en iets nieuws uit te proberen. Iets dat niet alleen voor de Velsertunnel interessant is, maar eigenlijk voor elke infrastructuur met bewegende objecten die opeen kunnen hopen. Bij elke congestie ter land, ter zee en in de lucht geldt: meer overzicht = meer inzicht. En daarvoor verdient Rijkswaterstaat ook een derde pluim.

Over de auteur

Henk van Haaster

Henk van Haaster

Vice President Consulting Expert

Henk van Haaster werkt sinds 2001 voor CGI. Hij is Vice President Expert data en analytics.  Binnen CGI Nederland is hij verantwoordelijk voor de visie en strategie op opkomende en geavanceerde data en analytics ontwikkelingen. Sinds twee jaar is hij als product manager verantwoordelijk voor ...