Leonoor Portengen

Leonoor Portengen

Data Scientist

Tot voorkort worden watergangen – kilometer na kilometer – vooral te voet geïnspecteerd. Tegenwoordig krijgen we hiervoor hulp uit de ruimte: satellieten verrichten het meetwerk op afstand. Het aloude ‘meten is weten’ is vervangen door ‘remote sensing.’ Meerdere waterschappen schouwen de watergangen inmiddels door hulp van CGI met deze vorm van informatiegestuurd werken. De satellietdata biedt echter nog veel meer mogelijkheden. Bijvoorbeeld voor de glastuinbouw, die door schaalvergroting gebaat is bij kostenbesparende toepassingen. In deze blog vertel ik hier meer over.

Kosten reduceren in veranderende tijden

In deze economische ongunstige tijden,  voor de glastuinbouw in het algemeen en de sierteelt in het bijzonder, is het voor tuinders enorm belangrijk om kosten te reduceren. Onverwachte gebreken aan de kas, met bijbehorende kosten: het is iets wat de tuinder op dit moment zeker niet kan gebruiken. Des te belangrijker om op tijd inzicht te krijgen als er iets mis dreigt te gaan. Maar hoe werkt dat dan?

Meten met 8 km/s

Op dit moment zweven er allerlei verschillende soorten satellieten in de ruimte. Al die vormen en maten hebben één groot voordeel met elkaar gemeen: ze nemen een continue stroom aan data op. De satelliet hangt in een baan om de aarde en is zo ontworpen dat deze na een paar dagen op exact dezelfde locatie rond hetzelfde tijdstip opnieuw langs zweeft. Dit wordt niet keer op keer geprogrammeerd; het is het natuurlijke gevolg van een satelliet in een baan om de aarde. De meeste satellieten herhalen dezelfde plek op de aarde binnen de 1 en 20 dagen. Dit gebeurt met een snelheid van ongeveer 8 km per seconde op bijna 800 km hoogte. Het grote voordeel van deze voortdurende stroom aan gegevens is de mogelijkheid om al deze data te vergaren en te analyseren over een lange tijdsperiode. Hierdoor vallen afwijkingen van de standaardsituatie snel op. Een ‘Early Warning’ systeem kan deze opvallendheden doorvertalen naar informatie die een klant wil weten over zijn/haar objecten.

Vanuit de ruimte verzakkingen detecteren

Eén van de meest geavanceerde technieken die door deze continue tijdserie-analyse wordt opgebouwd is het detecteren van verzakkingen. Dit gebeurt met een satelliet die een microgolf signaal stuurt naar de aarde en opvangt welk deel van het signaal hiervan terugkomt. Hierdoor kan gemeten worden of het gebouw nog wel op dezelfde plek staat als de vorige keer dat de satelliet langs kwam. Een verzakking van het gebouw zorgt voor een minieme verandering van het signaal en zo kan tot op de millimeter nauwkeurig de bodemdaling gemeten worden. Dit allemaal zonder het handmatig installeren of aansturen van meetapparatuur.

Toepassing in de glastuinbouw

Eén van de toepassingen waarbij CGI deze techniek vooral toepast, is het meten van verzakkingen in kassen. Nederland telt met circa 9.000 hectaren aan kassen het grootste areaal aan tuinbouw van heel Europa.  Toepassing in de glastuinbouwContinu vinden er innovaties plaats om op een zo efficiënt mogelijke manier zoveel mogelijk opbrengst te genereren. Dit zorgt voor optimalisatie van het groeiproces, maar ook schaalvergroting van de kassen. In de afgelopen 20 jaar zijn de hoeveelheid kasseneigenaren met ongeveer 75% verminderd; de gemiddelde oppervlakte per bedrijf is echter gestegen van 0.7  naar 2.4 hectaren (bron: CBS). Dit betekent dan ook dat een tuinder een steeds grotere kas heeft waarin hij z’n operaties uitvoert. Het wordt eigenlijk een fabriek waar maar heel af en toe een persoon doorheen loopt; verder wordt alles met machines geregeld en aangestuurd.

Greenhouse Early Warning Service

Een tuinder is op dit moment vaak voornamelijk bezig met het groeiproces van zijn planten. Problemen aan de kas, maar ook secundaire processen zoals het onderhoud, zitten niet in het dagelijkse takenpakket. Daarnaast zijn deze risico’s niet te verzekeren. PinC Agro, onderdeel van Achmea, is actief binnen de glastuinbouw om bedrijven te helpen met risicopreventie. Dit geeft tuinders een waarborg voor continuïteit van het productieproces. CGI heeft samen met Pinc Agro en een aantal tuinders de Greenhouse Early Warning Service ontwikkeld. Dit systeem informeert tuinders of er iets aan de hand is binnen hun ‘fabriek’ waarvan ze zelf nog geen weet van hebben. Zonder aandacht zou het wel eens een groot risico kunnen worden en in het slechtste geval zelfs oogstverlies opleveren. Naast verzakkingen van de kas worden ook temperatuurmetingen gebruikt om de temperatuurverdeling door de kas te meten. Voor optimale groeicondities moet deze zo constant mogelijk zijn. Een gebroken raam of een gebroken energiedoek kan zorgen voor energieverlies. En dat leidt weer tot onnodig hoge stookkosten.

Greenhouse Early Warning Service

Risicopreventie voor tuinders met satellietdata

Op dit moment is een groep data scientists van het Space Data Services team van CGI druk bezig met het optimaliseren van de Greenhouse Early Warning service. In een eerder stadium is al aangetoond dat de informatie uit satellietdata voor tuinders van grote toegevoegde waarde is. De optimalisatie bestaat uit het valideren van metingen met grondwaardes en kijken vanaf welk moment dit voor de tuinder problemen gaat opleveren. Wanneer moet een ‘Early warning’- signaal verstuurd worden naar de kas? Ook wordt er gekeken hoe nauwkeurig de temperatuurmetingen de afwijkingen in de kas constateren, om inzicht te krijgen wanneer dit te veel afwijkt van de metingen in de klimaatcomputer.  Dit gebeurt in nauwe samenwerking met tuinders uit de klantenkring van PinC Agro die het team instrueren met ervaringen uit de praktijk.

Stormschade snel berekenen

Naast de risicopreventie voor zijn klanten kan een verzekeraar ook zelf veel kosten besparen door het gebruik van satellietdata. Zo hebben we samen met PinC Agro een aantal weken geleden tijdens een flinke storm gekeken of we snel en nauwkeurig de hoeveelheid schade van het glazen dak kunnen berekenen. Dit helpt om op tijd de juiste middelen beschikbaar te stellen aan de tuinders. Het resultaat van de analyse met satellietdata was binnen 24 uur beschikbaar en bleek na validatie ook zeer nauwkeurig . Een mooi voorbeeld wat een innovatieve samenwerking kan opleveren voor verzekeraars en tuinders: een overduidelijke win-winsituatie!

Over de auteur

Leonoor Portengen

Leonoor Portengen

Data Scientist

Leonoor is werkzaam bij CGI als Data Scientist. Ze is gedreven, betrokken en in staat met de eindgebruiker mee te denken hoe data helpt in hun bedrijfsprocessen. Met een achtergrond in remote sensing aan de Technische Universiteit Delft heeft zij ruim 6 jaar ervaring met ...