Eén van de belangrijkste stappen voor de energietransitie in Nederland is de overgang naar een alternatief voor gas als warmtebron. Warmtenetten zullen een belangrijk onderdeel gaan uitmaken van de oplossing. CGI en Eneco zijn druk bezig om het warmtenetproduct een product van de toekomst te maken.

Warmtenetten transporteren een warmteoverschot op de ene plaats naar een tekort op een andere plaats. Zo gaat in Rotterdam het overschot aan warmte van fabrieken in de haven via een warmtenet naar de verwarming van individuele Rotterdamse huishoudens. Hierdoor kunnen we in Nederland precies de hoeveelheid warmte produceren die we nodig hebben en deze warmte vervolgens optimaal verdelen.

Verder verduurzamen dankzij blockchain

Om ook de warmtenetten zelf nog verder te verduurzamen zullen in de nabije toekomst steeds meer verschillende partijen bij warmtenetten betrokken raken om te leveren of juist af te nemen. Dit maakt het noodzakelijk om een systeem te bouwen dat ook wanneer we het opschalen, betrouwbaar zal zijn. Samen met CGI heeft Eneco daarom een systeem ontwikkeld op basis van blockchaintechnologie.

Complexiteit neemt toe

Op dit moment verbindt het warmtenet in Rotterdam vier verschillende partijen: afvalverwerker AVR, Warmtebedrijf Rotterdam, de energiecentrale van Uniper en de warmtegebruikers via energieleverancier Eneco. Nu houden die allemaal hun eigen boekhouding bij en zorgt Eneco op basis daarvan uiteindelijk voor de afrekening. Doordat iedere partij er een eigen administratie op na houdt, is er niet één gedeelde versie van een waarheid. Het met elkaar afstemmen over de verschillende leveringen kost al veel tijd en straks, met een veelvoud aan partijen, wordt dat nog veel meer.

Administratieve overhead halveert

Een boekhouding op blockchainbasis lost dat op. Iedereen zal over exact dezelfde, gedecentraliseerde waarheid beschikken. Door het unieke versleutelsysteem zullen de gegevens volledig betrouwbaar zijn. Manipulatie is uitgesloten. De decentrale opzet zorgt ervoor dat de boekhouding direct voor alle partijen inzichtelijk is en dat iedereen naar dezelfde waarheid kijkt. Dat kan bij warmtenetten een administratieve besparing opleveren van meer dan 50%.

Lagere lasten voor de consument

Dat betekent ook een lagere rekening voor de consument, aangezien administratiekosten normaliter worden doorberekend. Bovendien kunnen consumenten er meer inzicht in krijgen hoeveel energie ze verbruiken, waar het vandaan komt en hoe duurzaam het is. Voor de eindafrekening zijn geen inschattingen meer nodig, omdat die gegevens direct beschikbaar zijn. Die afrekening hoeft dan ook niet per se per jaar plaats te vinden. Dat kan ook per maand, per week of zelfs per dag.

Privacy voorop

Bij systemen waarin gegevens van een groot aantal mensen terechtkomen en die ook nog eens inzichtelijk zijn voor verschillende partijen, rijst natuurlijk al snel de vraag of die data wel goed beschermd zijn. Zeker nu de Europese Algemene Verordening Gegevensbescherming vanaf eind mei toegepast moet worden. CGI heeft daarom veel tijd gestoken in de beveiliging van het blockchainsysteem. Er is dan ook gekozen voor een permissioned blockchain, waarbij alleen de betrokken partijen toegang toe hebben. Ook moeten de bedrijven steeds expliciet toestemming vragen om elkaars gegevens te mogen inzien.

Gemaakt voor groei

Blockchainprojecten hebben vaak problemen met schaalbaarheid. Het systeem bij deze pilot is bewust zo opgezet dat groei wel heel goed mogelijk is. Bij tests bleek opschalen dan ook geen probleem. Het Rotterdamse warmtenet bedient nu al 55.000 huishoudens, maar er zijn vergevorderde plannen om het netwerk uit te breiden naar de Warmterotonde Zuid-Holland. Daarmee worden steden als Den Haag en Leiden met Rotterdam verbonden, maar ook bijvoorbeeld de tuinbouw in het Westland. Hierdoor kan er een warmtenet voor 500.000 huishoudens ontstaan met meerdere warmtebronnen.

Flexibele opzet

Om alle betrokken partijen in de toekomst een goede gebruikerservaring te geven is het systeem flexibel opgezet. De blockchain zelf is natuurlijk voor iedereen gelijk en waarborgt de betrouwbaarheid, maar voor de interactie met de blockchain kunnen aangesloten bedrijven hun eigen keuzes maken. Ze kunnen kiezen voor een webinterface of voor een desktopapplicatie. Ook bepalen ze zelf hoe die software er vervolgens precies uit komt te zien. CGI kan daarbij advies geven en de implementatie regelen, maar de keuze is aan de gebruikers.

Vrijwel klaar voor implementatie

Het haalbaarheidsonderzoek is overgeslagen. CGI en Eneco zijn gelijk begonnen aan het bouwen van een prototype. Daarbij werkten ze met simulatiedata voor een jaar lang gebruik van het warmtenet. Het prototype werd ruim binnen de tijd opgeleverd. Er was zelfs ruimte voor enkele ‘nice to haves’. Tests hebben laten zien dat het systeem goed werkt en schaalbaar is. In deze fase is alleen nog sprake van samenwerking tussen bedrijven, dus zonder impact voor consumenten. We zijn nu bezig met de aanvraag voor implementatie. Als deze aanvraag geaccepteerd wordt, zal het systeem in Rotterdam in maart 2019 live gaan.

Naar een decentrale energiemarkt

Innovatie is pas echt innovatie als het serieuze impact heeft op onze levens. Het innovatieve van dit project is dat we blockchain technologie toepassen op warmtenetten en op deze manier een grote stap maken in het verduurzamen van Nederland. Uiteindelijk is het denkbaar om na de warmtemarkt ook de elektriciteitsmarkt te hervormen en zo een complete decentrale, op blockchain gebaseerde, energiemarkt in te richten.

Eneco maakt de technologie van morgen vandaag beschikbaar:

Samen met klanten en partners ontwikkelt Eneco betaalbare oplossingen die besparen en zelf opwekken mogelijk maken. Met als belofte ‘Welkom in de nieuwe wereld’, maakt zij de technologie van morgen vandaag al beschikbaar voor iedereen. Innovatieve voorbeelden zijn: Eneco WarmteWinner®, Zonnehub van Eneco™ en CrowdNett.
Eneco zorgt voor het opwekken en leveren van duurzame energie die komt van windparken, warmte, biomassa, en zon. Assets en infrastructuur bouwt zij niet voor zichzelf, maar in opdracht van of samen met de klant.