Martijn Frints

Martijn Frints

Vice President Consulting Expert - Energy & Utilities

Ongeveer 4,5 procent van de 115 miljard KWh die wij jaarlijks aan elektriciteit gebruiken, raken we kwijt aan netverlies. 20 procent daarvan komt door fraude en energiediefstal. Naast het veiligheidsrisico door geknoei met elektriciteit voelen we dit verlies allemaal in onze portemonnee: de kostenpost wordt doorberekend op onze energierekening. Zaak dus om netverlies door energiediefstal tijdig te detecteren. Hoe? Met scherpere analyses en slim(mer) omgaan met data. Een blog over nieuwe kroost, hennepoogst, oplettende monteurs én slimme meters.

Vorig jaar in de zomer hebben we een geweldig zoontje gekregen. Naast dat de term ‘slapen als een baby’ een nieuwe betekenis heeft gekregen, betekende het ook dat ik in de winter nog nooit zo vaak een rondje door de buurt heb gelopen. Ik heb in ieder geval geleerd dat een kinderwagen verbazingwekkend slecht door de sneeuw gaat. Maar wat me ook opviel: het verschil in besneeuwde daken. De meeste lagen vol sneeuw, terwijl op een enkele juist geen sneeuw te zien was. Slechte isolatie? Een zolder vol wietplantjes? Of wat moderner, een zolder vol apparatuur om Bitcoins te minen? Hoe dan ook: het ontbreken van het winterse wit op de daken was in ieder geval een helder signaal dat hier iets afwijkends gebeurt. Nu de eerste echte lentedagen eindelijk een feit zijn, is het een stuk lastiger om van buiten in te schatten of er illegaal elektriciteit afgetapt wordt voor deze creatieve hobby’s.

Technisch en administratief netverlies

We produceren en gebruiken ongeveer 115 mld kWh elektriciteit per jaar (CBS). Zo’n 4,5% hiervan gaat verloren aan netverlies. Onder netverlies valt zowel technisch als administratief netverlies. Technisch netverlies wordt bijvoorbeeld veroorzaakt door warmteontwikkeling in kabels en transformatoren. Administratief netverlies kent een aantal oorzaken:

  • Leegstand: er wordt bijvoorbeeld wel energie verbruikt, maar er is nog geen leverancier aanwezig. Het verbruik kan dan lastiger toegewezen worden;
  • Meetfouten, waardoor energie wel verbruikt is, maar niet correct is bemeten;
  • Fraude door energiediefstal, waarbij energie wel wordt verbruikt, maar niet wordt bemeten omdat de meter illegaal wordt omzeild.

Een energierekening van 50 miljoen euro

Met name ‘fraude door energiediefstal’ is een grote post. Zowel de Energiekamer NMAin 2012 als Netbeheer Nederland in 2018, geven aan dat 20% van het totale netverlies naar verwachting veroorzaakt wordt door fraude en diefstal. Dat komt neer op zo’n 1 mld kWh per jaar. Deze stroom moet echter wel opgewekt en betaald worden. Dat kost de netbeheerders jaarlijks in totaal zo’n 50 miljoen euro. En dat betalen wij dus allemaal weer via onze energierekening. Elk jaar weer. Daarnaast leidt het illegaal aftappen vaak tot onveilige situaties. Jaarlijks worden zo’n 1 op de 5 woningbranden veroorzaakt door hennepkwekerijen, waarbij ook andere huizen schade oplopen.

Production and consumption table
 

Figuur-1

Figuur 1 - Productie en consumptie (bron: CBS)

Figuur-2

Figuur 2 - Verdeling Netverlies (bron: NMA en Netbeheer Nederland)

Dismantled nurseries table

3.300 ontmantelde kwekerijen

Hoewel de geschatte totale omvang van energiefraude gelijk is gebleven, daalt het aantal gestopte gevallen helaas al jaren. In 2017 is er slechts voor 125 mln kWh aan diefstal gestopt en zijn er in Nederland 3.300 hennepkwekerijen ontmanteld waar illegaal stroom werd afgetapt. Dat is naar schatting ruim 10% van het totaal, dus hebben we het in totaal over zo’n 30.000 gevallen. Ook de beperkte capaciteit vanuit politie speelt naar verwachting een rol in deze daling.

Figuur-3

   Figuur 3 – Gestopte diefstal (bron: Netbeheer Nederland)

Oplettende buren en monteurs

De detectie van fraude is op dit moment vrijwel helemaal handmatig. Denk aan buren via bijvoorbeeld Meld Misdaad Anoniem of een melding direct bij de netbeheerder. Ook een monteur kan bij een meteropname of vervanging fraude vermoeden. Daarna begint een langdurig, moeilijk en slepend proces van onderzoek, invallen samen met de politie, onderbouwing hoeveel energie er (vermoedelijk) is gestolen, voor de rechter brengen, factureren en hopelijk incasseren.

Doe meer met data!

Door scherpere analyses en slim(mer) met data om te gaan, kunnen we dit verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan het combineren van metingen uit het net met data van de slimme meter. Hierdoor kunnen afwijkingen sneller gedetecteerd worden. Zo kan een trendbreuk in de delta tussen de middenspanningsmetingen en de gesommeerde volumes vanuit de slimme meter een reden zijn om verder en gedetailleerder naar dit gebied te kijken, binnen de wettelijke kaders van bijvoorbeeld de AvG. Ook kunnen gegevens over weigeraars van de slimme meter, dan wel weigeraars van een fysieke opname door de netbeheerder, ook interessante beelden geven over mogelijk geknoei met de elektriciteit.

Op deze manier kunnen we meer gevallen zo spoedig mogelijk detecteren. Hiermee kunnen we zowel het veiligheidsrisico en de maatschappelijke kosten minimaliseren. Daarnaast creëren we meer zekerheid of er in deze gevallen inderdaad sprake is van energiediefstal, zodat we onze eigen energie en de inzet van een al overvraagde politie voor een inval zo optimaal mogelijk benutten.