Marko Kruithof

Marko Kruithof heeft zijn sporen ruimschoots verdiend in de energiesector. Hij werkte meer dan 30 jaar bij netbeheerder Stedin. In die kwart eeuw startte hij als monteur en eindigde bij de directie. De laatste vijf jaar gaf hij vorm aan diverse proeftuinen die Stedin met partners entameerde in het kader van de energietransitie. ‘Ik wil dat we morgen en overmorgen alleen nog maar een positieve footprint op onze aarde hebben.’

Duurzame energie moet voor elk huishouden toegankelijk zijn, benadrukt Kruithof al in het begin van het interview. ‘Een bijstandsmoeder kan nu geen zonnepanelen betalen, terwijl ze daar op de langere termijn wel financieel gewin van heeft. We geven haar een betaalbare huisvesting, maar zadelen haar op met een duurdere energierekening. Dat is toch niet eerlijk? Of neem elektrisch rijden. Dat is belastingtechnisch erg rendabel. Mooi voor de leaserijders, maar het gros van de mensen heeft hier geen profijt van. We moeten echt toe naar nieuwe kaders, naar een nieuw, fair marktmodel dat niemand uitsluit.’

Complex landschap

Om dat te bereiken, moet er meer gebeuren dan kleine stapjes vooruit. Er is een radicale stap nodig. Niet zozeer op het technologische vlak: Kruithof vertrouwt erop dat de ‘digital transformation’ soepel zal verlopen. ‘Natuurlijk: er valt nog heel wat te ontdekken en te verbeteren. Maar er is al zoveel mogelijk. De uitdaging ligt in het vereenvoudigen van het regulatorisch landschap. Ik zie diverse trends. Bijvoorbeeld de groeiende populariteit van zonnepanelen. De groei van het aantal windmolenparken. Energieopslag. Energiebezuiniging. Digitalisering. Intelligentie. Europese regelgeving. Op zich zijn het niet echt schokkende ontwikkelingen, maar doordat ze in elkaar grijpen en elk een eigen snelheid hebben, maken ze de totaliteit enorm complex. Terwijl het eigenlijk heel makkelijk kan. Stel je wilt graag zonne-energie, maar je eigen dak leent zich niet voor zonnepanelen. Dan zou het toch mogelijk moeten zijn om in je buurt een duurzame bron te hebben, waar ook jij je energie van kan betrekken? Pak de beste daken in je wijk en zorg er vervolgens voor dat het kilowattuur zo min mogelijk kilometers af hoeft te leggen: locally produced, locally used. Als je dat weet te creëren, heb je helemaal niet zo veel infrastructuur nodig en vergroot je de betrokkenheid en bewustwording bij ieder individu in de wijk. De nieuwe spelregels moeten leiden tot een fair en transparant energielandschap, waarin duurzaamheid voorrang krijgt op grijze stroom en iedereen toegang heeft tot duurzame energie.’

Nieuwe basisspelregels

Bovenstaande wordt nu nog afgeremd door wat Kruithof fraai ‘de kaders uit de blauwe envelop’ noemt en de beknellende wet- en regelgeving. Om het zo eenvoudig te maken, zijn er nieuwe principles nodig. ‘Er moeten nieuwe basisspelregels komen voor het decentrale spel, waarbij jij ’s avonds je wasmachine kan laten draaien op de zonne-energie van je overbuurman. Om dit spel beter te begrijpen – én om beleidsmakers te inspireren over hoe het model van morgen eruit kan zien – heb ik bij Stedin 15 proeftuinen opgestart. Mooi voorbeeld is het project in de Utrechtse wijk Lombok waarbij we met de gemeenschappelijke zon elektrische auto’s laden, die vervolgens de buurt van energie voorzien. Een mooi, waardevol project. Maar ik ben inmiddels een beetje proeftuin-moe. Het is tijd om in actie te komen. We hebben nog maar een paar jaar om te komen tot deze nieuwe principles. Dat moeten echt spelregels voor de lange termijn zijn, zodat nieuwe markten daarop kunnen inspelen en je nieuwe businesscases krijgt. Dit langetermijndenken maakt het wellicht mogelijk om in je hypotheek de verduurzaming van je huis mee te financieren, iets wat nu nog moeilijk is. Daarna duurt het nog 20 tot 30 jaar om het hele landschap goed in te richten.’

De Round Table heeft Kruithof in ieder geval een positief gevoel gegeven. ‘Mooi om bijvoorbeeld Ruud Koornstra te horen spreken. Hij denkt alleen in mogelijkheden en ziet kansen waar anderen alleen maar halflege glazen zien. Ruud roept ook altijd: “Ga het gewoon doen!”. En het blockchainproject dat Roelof Reineman (Eneco) presenteerde, is een treffend voorbeeld van hoe je met je buren peer-2-peer kunt handelen: jij neemt zonnepanelen en ik neem dan elke dag 10 kilowattuur van je af en dat gaan we dan op een of andere manier met elkaar verrekenen. Het onderstreept mijn verhaal dat er technologisch en digitaal al enorm veel mogelijk is. Rest ons nog de overige uitdagingen die we moeten aangaan om ervoor te zorgen dat straks iedereen – van bijstandsmoeder tot dokter – alleen nog maar een positieve footprint heeft.’